Warmtepompen: de complete gids voor verwarmen, koelen en tapwater

Deze gids helpt je in één keer van oriëntatie naar plan. We leggen de werking uit, vergelijken de soorten, bespreken kosten & subsidies, laten zien of jouw woning of gebouw geschikt is en geven praktische installatietips. Je vindt concrete voorbeelden, checklists en doorlinks naar producten en verdiepende artikelen.

Wat is een warmtepomp

Een warmtepomp is een efficiënte manier om warmte te verplaatsen in plaats van te produceren. Het systeem haalt energie uit een bron (lucht, bodem of water) en geeft die via een koelmiddelcyclus af aan je verwarmingssysteem. Dat klinkt technisch, maar in de kern is het simpel: de warmtepomp werkt als een koelkast, maar dan omgekeerd. Hierdoor heb je veel minder primaire energie nodig dan bij een cv-ketel. Het verschil merk je direct in je verbruik en op termijn in je total cost of ownership.

De meest gekozen oplossing in Nederland is de lucht-water warmtepomp. Die voedt je watergedragen afgiftesysteem (vloerverwarming of LT-radiatoren) en levert ook sanitair warm water. Twijfel je tussen een hybride systeem en all-electric? In een hybride opstelling blijft de ketel beschikbaar voor pieken of hoog-temperatuur-SWW, terwijl all-electric volledig van het gas af is en de warmtepomp alles verzorgt.

Prestaties worden uitgedrukt in COP (momentopname) en SCOP (seizoensgemiddelde). Een COP van 4 betekent dat 1 kWh elektriciteit circa 4 kWh warmte oplevert. De SCOP is realistischer voor je jaarverbruik: die houdt rekening met wisselende buitentemperaturen en je gebruikspatroon. Met een slimme sturing, lage aanvoertemperaturen en goed inregelen haal je de beste SCOP en dus de grootste besparing.

Hoe werkt het

1. Warmte opnemen – De verdamper (in de buitenunit of bron) onttrekt warmte aan de omgeving. Het koelmiddel verdampt.

2. Compressie – De compressor verhoogt druk en temperatuur van het koelmiddel. Dit kost stroom, maar minder dan je aan warmte wint.

3. Warmte afgeven – In de condensor staat het koelmiddel warmte af aan het watercircuit, waarmee je de ruimtes en/of je tapwater opwarmt.

4. Expansie – Het expansieventiel verlaagt de druk; het koelmiddel koelt af en de cyclus begint opnieuw.

Vuistregel: bij gunstige omstandigheden kan 1 kWh stroom 3–5 kWh warmte opleveren. Hoe lager de aanvoertemperatuur en hoe beter de isolatie, hoe hoger dit rendement.

Monobloc vs split

Bij een monobloc zit alle koeltechniek in de buitenunit; binnen plaats je vooral hydraulische componenten. De installatie is vaak sneller en er zijn minder F-gashandelingen nodig. Een split heeft een binnen- en buitenunit met koelmiddelleidingen. Dit is handig bij specifieke plaatsing of lange leidingtrajecten. Meer over onderhoud, service en geluidsaspecten lees je in onze vergelijking.

Lucht-water vs. lucht-lucht

Lucht-lucht levert snel regelbaar comfort per ruimte, maar geen tapwater. Lucht-water voedt het watercircuit en kan een heel gebouw gelijkmatig verwarmen, met optie tot (lichte) koeling via vloer of convector. In de praktijk combineert men beide soms: lucht-water voor basislast en SWW, lucht-lucht voor aanvullende koeling in specifieke kamers.

Is jouw gebouw geschikt

Bij geschiktheid kijken we naar drie pijlers: gebouwschil, afgiftesysteem en installatiecondities. Hoe beter de isolatie en kierdichting, hoe lager het benodigde vermogen en hoe lager de aanvoertemperatuur. Dat laatste is cruciaal: warmtepompen presteren het best rond 30–50 °C aanvoer. Vloerverwarming is ideaal, maar met LT-radiatoren of convectoren werkt het vaak ook prima.

Qua installatiecondities tellen zaken als plek voor de buitenunit, leidingtrajecten, binnendelen (bij all-electric: tapwatervat of warmtepompboiler), geluid en toegankelijkheid voor service. Check ook je elektrische aansluiting: hoofdzekering, groepenkast en selectiviteit. Slimme load balancing en PV-integratie kunnen piekstromen beperken en eigen opwek optimaal benutten.

Inregelen & efficiency

De beste installatie valt of staat met een goede inregeling. Begin met ruimtegewijze warmteverliesberekening en bepaal daarna de stooklijn. Verlaag de aanvoer stapsgewijs totdat je comfortgrens is bereikt. Borg debiet (pompsnelheid, open verdelers), ontlucht, en kies waar nodig voor hydraulische scheiding. Stel nachtverlaging en legionellacyclus zorgvuldig in.

Twijfel je tussen hybride of all-electric? Lees de 5 beslisvragen in Hybride of all-electric: wat past bij jouw woning?.

Wat kost een warmtepomp?

Dat hangt af van vermogen, type (hybride/all-electric), hydraulische opbouw en eventuele bouwkundige werkzaamheden. Voor woningen zie je vaak bandbreedtes van enkele duizenden tot ruim tienduizend euro. Voor een nauwkeurige raming is een warmteverliesberekening nodig. Vraag een indicatie.

Hoelang gaat een warmtepomp mee?

Gemiddeld 15–20 jaar, mits goed geïnstalleerd en ingeregeld. De levensduur van de compressor hangt samen met starts/stops; invertertechniek beperkt die en verlengt de levensduur.

Kan ik ook koelen met een warmtepomp?

Ja. Via vloerkoeling kun je licht koelen; voor meer koelvermogen kies je convectoren of luchtunits. Let op condensrisico en regel de aanvoer- en dauwpuntbewaking slim.

Is mijn bestaande radiatorensysteem bruikbaar?

Vaak wel, zeker met LT-radiatoren of convectoren en een goede inregeling. Test in de winter de laagst haalbare aanvoertemperatuur waarop je comfort ervaart; dat geeft een indicatie of all-electric haalbaar is of dat hybride verstandiger is.

Klaar voor duurzame warmte

Vraag een vrijblijvende offerte aan of plan een adviesgesprek. We bepalen samen het juiste vermogen en de optimale configuratie.